କର୍ମଫଳ ବଡ଼ ନିଷ୍ଠୁର
କିଏ ଜଣେ ବିଦ୍ବାନ ଏକଦା କହିଥିଲେ- ‘ଜନ୍ମ’ ମଣିଷର ଅସଲ ପରିଚୟ ନୁହେଁ, ମଣିଷର ଅସଲ ପରିଚୟ ହେଉଛି ତା’ର କର୍ମ। ସେଇଥିପାଇଁ ମହାଭାରତରେ ମହାରଥୀ କର୍ଣ୍ଣ କହିଥିଲେ-‘ଉଚ୍ଚକୁଳରେ ଜାତ ହେବା ଦୈବର ଅଧୀନ ହୋଇପାରେ,ମାତ୍ର ପୁରୁଷକାର ମୋର ଅଧୀନ ଅଟେ।’ ଗୀତାରେ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବି କହିଛନ୍ତି- ‘ମୁଁ କାହାର ଭାଗ୍ୟ ତିଆରି କରେନାହିଁ, ମଣିଷ ନିଜେ ନିଜର ଭାଗ୍ୟ ତିଆରି କରେ।
ତୁମେ ଆଜି ଯାହା କରୁଛ, ତା’ର ଫଳ କାଲି ପାଇବ। ତୁମେ ଆଜି ଯାହା ପାଇଛ, ତାହା ତୁମର ଗତକାଲି କରିଥିବା କର୍ମର ଫଳ।’ କିଏ କହିଲା ମଣିଷ ଖାଲି ହାତରେ ଆସେ ଏବଂ ଖାଲି ହାତରେ ଏ ସଂସାରରୁ ଫେରିଯାଏ? ଏହା ସତ୍ୟ ନୁହେଁ, ସତ୍ୟ ହେଉଛି ଏହା ଯେ, ମଣିଷ ତା’ର ଭାଗ୍ୟ ନେଇ ଆସିଥାଏ ଏବଂ କର୍ମଫଳ ନେଇ ଫେରିଯାଏ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ତା’ର କର୍ମର ଫଳ ଅବଶ୍ୟ ପାଇବ, କିଏ ଏବେ ତ ଆଉ କିଏ କିଛି କାଳ ପରେ। ଏକଦା ଉଇଲିୟମ ସେକ୍ସପିଅର କହିଥିଲେ- ‘ମଣିଷର ଭାଗ୍ୟ କୋଉ ରାଶି କି ନକ୍ଷତ୍ରରେ ନଥାଏ, ସେ ନିଜେ ହିଁ ନିଜ ଭାଗ୍ୟର ନିର୍ମାତା। ଏଣୁ ରାଶିଫଳ ଉପରେ ବିଶ୍ବାସ ନକରି ନିଜ କର୍ମ ଉପରେ ବିଶ୍ବାସ ରଖନ୍ତୁ, କାହିଁକି ନା ରାଶି ତ ରାମ ଓ ରାବଣ ଉଭୟଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ନିୟତି ସେମାନଙ୍କର କର୍ମ ଅନୁସାରେ ଫଳ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା। କେହି ଆମର ଅନିଷ୍ଟ କରିବ, ସେଇଟା ତା’ର କର୍ମ ଅଟେ। ମୁଁ କାହାରି ଅନିଷ୍ଟ କରିବି ନାହିଁ, ତାହା ମୋର ଧର୍ମ ଅଟେ। ତୁମେ ଆଜି ଯାହା ଅନ୍ୟକୁ ଦେଉଛ, ତାହା ତୁମକୁ କେବେ ନା କେବେ ନିଶ୍ଚିତ ମିଳିବ। ସେ ତାଳି ହେଉକି ଗାଳି। ଗୋଟିଏ କଥା ମନେରଖିଥିବେ- ଅନ୍ୟର ଆଖିର ଲୁହରେ ତିଆରି ସୁଖ ବେଶିଦିନ ତିଷ୍ଠି ରହେନା। ଏ ସଂସାରର ସବୁଠାରୁ ମୂଲ୍ୟବାନ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ହେଉଛି ଲୁହ। ଲୁହରେ ଏକଭାଗ ଜଳ, ବାକି ଅନେଶତ ଭାଗ ଭାବାବେଗ ଥାଏ।
ତେଣୁ କାହା ଆଖିରେ ଲୁହ ଦେବା ପୂର୍ବରୁ ଶହେଥର ଭାବନ୍ତୁ। କାରଣ କର୍ମଫଳ ବଡ଼ ନିଷ୍ଠୁର, ସେ କାହାକୁ ବି କ୍ଷମା ଦିଏନା। ସୁଧମୂଳ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଫେରେଇଦିଏ।
ଆଲେକ୍ଜାଣ୍ଡର ପୋପ୍ ଏକଦା କହିଥିଲେ- ‘ଭୁଲ କରିବା ହେଉଛି ମଣିଷର ପ୍ରକୃତି।’ କିନ୍ତୁ ଭୁଲ୍କୁ ମାନିନେବା ହେଉଛି ମଣିଷର ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଭୁଲ୍କୁ ସଂଶୋଧନ କରିନେବା ହେଉଛି ମଣିଷର ପ୍ରଗତି। ସରଳ ମଣିଷଙ୍କ ସହ ଛଳ କପଟ କରି ଖୁସି ହେଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ କେତେ ବି ଚାଲାଖ ଭାବନ୍ତୁ ନା କାହିଁକି, ଅଜାଣତରେ ସେ ନିଜ ବରବାଦିର ସମସ୍ତ ଦ୍ବାର ଖୋଲି ଦେଇଥା’ନ୍ତି। ଯେଉଁ କର୍ମର ବିଚାର ଅଦାଲତ କରିପାରେ ନାହିଁ, ତା’ର ବିଚାର ସମୟ ହିଁ କରିଦିଏ। ଆଉ ସମୟ ଯେତେବେଳେ ବିଚାର କରେ, ସେତେବେଳେ ସାକ୍ଷୀ ପ୍ରମାଣର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼େ ନାହିଁ। କର୍ମ ପାଖରେ ନା ଅଛି କାଗଜ, ନା କଲମ; କିନ୍ତୁ ଅନବରତ ସେ ମଣିଷର ଭାଗ୍ୟ ଲେଖିଚାଲିଛି। ମନେରଖନ୍ତୁ ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଏବେ ଦୁଃଖ, କଷ୍ଟ ଓ ଅପମାନ ସହୁଛି, ତା’ର ପୂର୍ବ ଜନ୍ମର ପାପଲାଘବ ହେଉଛି । ଯିଏ ଏବେ ଅନ୍ୟକୁ ଦୁଃଖକଷ୍ଟ ଦେଉଛି, ତା’ର ଆଗାମୀ ଜନ୍ମ ପାଇଁ ପାପ ସଞ୍ଚିତ ହୋଇରହୁଛି। ଏଣୁ ଯଦି ‘କଲମ’ ହୋଇ କାହାର ସୁଖ ଲେଖିପାରୁନାହାନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ରବର ହୋଇ କାହାର ଦୁଃଖ ଲିଭେଇବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତୁ। ବିଶ୍ବାସ କରନ୍ତୁ ବା ନକରନ୍ତୁ ଜୀବନରେ େଯଉଁ ମଣିଷ ଯାହା କର୍ମ କରେ ସେ ତା’ର ପରିଣାମ ଭୋଗିବାକୁ ବାଧ୍ୟ।
ପିତାମହ ଭୀଷ୍ମଙ୍କ ଜୀବନର କେବଳ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ପାପ ଥିଲା ଯେ, ସେ ଭରା କୁରୁରାଜସଭାରେ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ ବସ୍ତ୍ରହରଣ ସମୟରେ କ୍ରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିନଥିଲେ ଏବଂ ପକ୍ଷୀରାଜ ଜଟାୟୁଙ୍କ ଜୀବନର ଏକମାତ୍ର ପୁଣ୍ୟ ଥିଲା ଯେ, ସେ ସୀତାହରଣ ସମୟରେ କ୍ରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନକରି ରାବଣ ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ପରିଣାମରେ ଜଣକୁ ଦୁର୍ବିସହ ଶରଶଯ୍ୟା ମିଳିଲା ତ ଅନ୍ୟଜଣକୁ ମିଳିଲା ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କର ଅଭୟ କୋଳ। ଏଣୁ ଆପଣ ଯେତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୁଅନ୍ତୁ ନା କାହିଁକି କର୍ମଫଳ ଭୋଗକରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ରୁହନ୍ତୁ। ଏ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ପୁରାଣରୁ ପ୍ରସଙ୍ଗଟିଏ ସ୍ମରଣକୁ ଆସୁଛି।
କଂସ ନିଧନ ପରେ ଯେତେବେଳେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମଥୁରାନଗରୀର ବନ୍ଦୀଶାଳାକୁ ଯାଇ ପିତା ବସୁଦେବ ଓ ମାତା ଦେବକୀଙ୍କୁ ବନ୍ଧନମୁକ୍ତ କଲେ, ସେତେବେଳେ ମା’ ଦେବକୀ ଛାତିରେ ଛାତିଏ କୋହ ଓ ଆଖିରେ ଆଖିଏ ଲୁହ ନେଇ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ- ‘ଧନରେ ! ତୁ ହେଉଛୁ ସ୍ବୟଂ ଭଗବାନ! ଆମେ ଦୁହେଁ ତୋର ପିତାମାତା। ଆମେ ଏମିତି କି ପାପ କରିଥିଲୁ ଯେ ଆମକୁ ଚଉଦବର୍ଷ କାଳ ଏ ବନ୍ଦୀଶାଳାରେ ରଖି ଏତେ ଦୁଃଖ କଷ୍ଟ ଦେଲୁ?’ ଏ ପ୍ରଶ୍ନରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅଳ୍ପ ହସି ମାତା ଦେବକୀଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ- ମାଆ! ମୁଁ ଏମିତି କି ପାପ କରିଥିଲି ଯେ ତୁମେ ମୋତେ ଚଉଦବର୍ଷ ବନବାସ ପଠେଇଦେଲ? ରାତି ପାହିଥିଲେ ରାଜା ହୋଇଥାନ୍ତି, ମାତ୍ର ତୁମ ପାଇଁ ମୋତେ ଜଟାଜୂଟ ବକଳ ଧରି ବନକୁ ଯିବାକୁ ପଡ଼ିଲା।’
ଏ ପ୍ରଶ୍ନରେ ଚମକି ପଡ଼ି ଦେବକୀ ପଚାରିଲେ- ‘ମୁଁ ତୋତେ ଚଉଦବର୍ଷ ବନବାସ ପଠେଇଥିଲି? ତୁ ଏ କ’ଣ କହୁଛୁ ପୁତ୍ର? ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଉତ୍ତର ଦେଲେ- ‘ହଁ ମାଆ! ଗତ ଜନ୍ମରେ ତୁମେ ଥିଲ ମହାରାଣୀ କୈକେୟୀ ଓ ପିତା ବସୁଦେବ ଥିଲେ ମହାରାଜ ଦଶରଥ। ତୁମେ ଦୁହେଁ ମୋତେ ବିନା ଦୋଷରେ ଚଉଦବର୍ଷ ବନବାସ ପଠେଇଥିଲ। ସେଥିପାଇଁ ତୁମ ଦୁହିଁଙ୍କୁ ଏ ଜନ୍ମରେ ଏ ବନ୍ଦୀଶାଳା ଭିତରେ ଚଉଦବର୍ଷ କଟେଇବାକୁ ପଡ଼ିଲା। ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ସ୍ବରରେ ଦେବକୀ ପଚାରିଲେ- ‘ଆଉ ରାଣୀ କୌଶଲ୍ୟା? ‘ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ- ‘ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଏ ଜନ୍ମର ଯଶୋଦା। ଗତ ଜନ୍ମରେ ସେ ଚଉଦ ବର୍ଷ କାଳ ପୁତ୍ର ବିଚ୍ଛେଦ ସହ୍ୟ କରିଥିବାରୁ ଏ ଜନ୍ମରେ ମୋତେ ତାଙ୍କ ସହ ଗୋପପୁରରେ ଚଉଦବର୍ଷ କଟେଇବାକୁ ପଡ଼ିଲା। ପୁଅ ମୁହଁରୁ ଏ ଉତ୍ତର ଶୁଣି ନୀରବ ହୋଇଗଲେ ଦେବକୀ। ନିରପେକ୍ଷ, ବିଚାରବନ୍ତ ଭଗବାନ୍ ଯେ ନିଜ ପିତାମାତାଙ୍କୁ ପ୍ରାରବ୍ଧଭୋଗରୁ ରକ୍ଷା କରିପାରିନଥିଲେ, ଏ କଥାଟି ତା’ର ଜ୍ବଳନ୍ତ ପ୍ରମାଣ। ଆଜି ନହେଲେ କାଲି କର୍ମଫଳ ଭୋଗ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ। ଉପର ବର୍ଣ୍ଣିତ ଆଖ୍ୟାନଟିକୁ ଅନେକ ପାଠକ ପାଠିକା ବିଶ୍ବାସ ନକରି ବି ପାରନ୍ତି। ମାତ୍ର ଏ କଥା ଚନ୍ଦ୍ରସୂର୍ଯ୍ୟ ଭଳି ସତ୍ୟ ଯେ, ସ୍ବର୍ଗ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ବୋଲି କିଛି ନାହିଁ। ଏଇଠି ସ୍ବର୍ଗ ଏଇଠି ନର୍କ। ଭଲ କର୍ମ କଲେ ସ୍ବର୍ଗସୁଖ ମିଳେ। ମନ୍ଦକର୍ମ ପାଇଁ ନର୍କଯନ୍ତ୍ରଣା ଭୋଗକରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ। ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ସତ୍ୟ ଘଟଣାଟିଏ ଆପଣମାନଙ୍କ ସମକ୍ଷରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରୁଛି।
ଅନେକ ଦିନ ତଳେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ବିଚାରପତି ଥିବାବେଳେ ଜଷ୍ଟିସ ରଙ୍ଗନାଥ ମିଶ୍ର ପୁରୀରେ ଥିବା ଏକ ଲ’ କଲେଜ୍ରେ ମୁଖ୍ୟ ଅତିଥି ଭାବରେ ଯୋଗଦେବା ପାଇଁ ପୁରୀ ଆସିଥିଲେ। ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଦିନ ପୁରୀରେ ପହଞ୍ଚି ଜଗନ୍ନାଥ ଦର୍ଶନସାରି ଫେରୁଥିବା ବେଳେ ସିଂହଦ୍ବାର ନିକଟରେ ବସିଥିବା ଜଣେ ଭିକାରି (ଯିଏ କି ଦୁରାରୋଗ୍ୟ ରୋଗ କାରଣରୁ ହାତରେ କନା ଗୁଡ଼େଇଥିଲେ) ବଡ଼ ପାଟିରେ ରଙ୍ଗନାଥ ବାବୁ ବୋଲି ନାଁ ଧରି ବାରମ୍ବାର ଡାକିଲେ। ଜଷ୍ଟିସ ମିଶ୍ର ହଠାତ୍ କିଛି ବୁଝିପାରିଲେନି। ଏ ସିଂହଦ୍ବାରରେ ମୋତେ ସତରେ କିଏ ଡାକୁଛି ନା’ ଆଉ କାହାକୁ ଡାକୁଛି। ଦ୍ବିଧାରେ ପଡ଼ିଗଲେ ଜଷ୍ଟିସ ମିଶ୍ର। ବାରମ୍ବାର ଡାକ ଶୁଣି ପଛକୁ ଚାହିଁ ଦେଖିଲେ ଜଣେ ଭିକାରି ଡାକୁଛି। ଭିକାରିଜଣକୁ ଦେଖି ଜଷ୍ଟିସ ମିଶ୍ର ପଚାରିଲେ- ‘ତମେ କିଏ? କ’ଣ ପାଇଁ ମୋତେ ଡାକୁଛ?’ ଏଥର ଭିକାରିଜଣକ କହିଲେ- ‘ସାର୍ ଆଜ୍ଞା! ମୋତେ କ’ଣ ଚିହ୍ନିପାରୁନାହାନ୍ତି? ମୁଁ ପରା ସେଇ କୁଳିଆ ଡାକୁ। ଆପଣ ଓଡ଼ିଶାରେ ଓକିଲାତି କଲାବେଳେ ମୋର ଡକାଏତି କେସ୍ ବୁଝୁଥିଲେ। ଗୋଟିଏ ଡକାଏତି କେସ୍ରେ ମୋତେ ତଳକୋର୍ଟରେ ଆଜୀବନ କାରାଦଣ୍ଡ ହୋଇଥିଲା; କିନ୍ତୁ ଆପଣ କେସ୍ ଲଢ଼ି ମୋତେ ହାଇକୋର୍ଟରେ ନିର୍ଦୋଷରେ ଖଲାସ କରି ଦେଇଥିଲେ; କିନ୍ତୁ ସେଇ କେସ୍ରେ ସତରେ ମୁଁ ଡକାଏତି ଓ ହତ୍ୟା କରିଥିଲି। ଏମିତି କେତେ କେସ୍ରେ ମୁଁ ଖଲାସ ହୋଇଯାଇଥିଲି। ସାର୍! ଏଠା କୋର୍ଟରେ ସିନା ଖଲାସ ହୋଇଗଲି, ହେଲେ ଉପରବାଲା ତା’କୋର୍ଟରେ ମୋତେ ଛାଡ଼ିଲାନି। ଏହି ଦୁରାରୋଗ୍ୟ ବ୍ୟାଧି ଦେଇଦେଲା। ଏହି ରୋଗ ହେବାରୁ ଘରେ, ବାହାରେ ସମସ୍ତେ ମୋତେ ଘୃଣା କଲେ। ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଘରଛାଡ଼ି ଏହି ସିଂହଦ୍ବାରରେ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଆଶ୍ରାକରି ଭିକ୍ଷାମାଗୁଛି। ମିଳିଲେ ଖାଉଛି, ନ ମିଳିଲେ ନାହିଁ।’
ଜଷ୍ଟିସ ମିଶ୍ର ଏସବୁ ନୀରବରେ ଶୁଣି ପକେଟରୁ ଗୋଟିଏ ଶହେଟଙ୍କିଆ ନୋଟ୍ କାଢ଼ି ତା’ ହାତରେ ଦେଇ ଲ’କଲେଜ୍ ଉତ୍ସବକୁ ଚାଲିଗଲେ। ସେଠାରେ ତାଙ୍କ ବକ୍ତବ୍ୟରେ ଏହି ଘଟଣାର ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଲେ- ‘ଆମେ ସବୁ ବିଚାରପତି କୋର୍ଟରେ ବସି ବିଚାର କରୁଛୁ; କିନ୍ତୁ ଆମ କୋର୍ଟ ଉପରେ ଆଉ ଗୋଟିଏ କୋର୍ଟ ଅଛି। ସେଠି ଆଉ ଜଣେ ବିଚାରପତି ଅଛନ୍ତି। ଜଣେ ଆମ କୋର୍ଟରୁ ଖସିଯାଇପାରେ, ମାତ୍ର ଭଗବାନଙ୍କ କୋର୍ଟରୁ ଖସିପାରିବନି। ଦୋଷୀକୁ ଦଣ୍ଡ ଅବଶ୍ୟ ମିଳିବ।’ ଏ କଥା କହିସାରିଲା ବେଳକୁ ଜଷ୍ଟିସ ମିଶ୍ରଙ୍କ ଆଖିରେ ଆଖିଏ ଲୁହ।’
ପାଠକେ! ମଣିଷର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ପତ୍ନୀ ଏରୁଣ୍ଡିବନ୍ଧ ଯାଏ, ଆତ୍ମୀୟସ୍ବଜନ ଶ୍ମଶାନ ଯାଏ ଓ ପୁତ୍ର ଅଗ୍ନିଦାନ ଯାଏ ଯାଆନ୍ତି; କିନ୍ତୁ କେବଳ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ଜିନିଷ ମଣିଷ ସହ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ନିକଟକୁ ଯାଏ, ତାହା ହେଉଛି ମଣିଷର କର୍ମ। ଏଣୁ ଈଶ୍ବରଙ୍କୁ ନୁହେଁ, ନିଜ କର୍ମକୁ ହିଁ ଡରନ୍ତୁ। ଈଶ୍ବର ହୁଏତ ଆପଣଙ୍କୁ କ୍ଷମା କରିଦେଇପାରନ୍ତି, ମାତ୍ର କର୍ମ ନୁହେଁ। ବାଛୁରୀ ଯେମିତି ଶହଶହ ଗାଈଙ୍କ ଭିତରେ ନିଜ ମାଆ ଗାଈକୁ ଚିହ୍ନିନିଏ, ସେମିତି କର୍ମଫଳ କର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ହିଁ ଖୋଜିନିଏ। ଏଣୁ ଶାସ୍ତ୍ର କହେ- ‘କର୍ମ କରିବ କଷ୍ଟ ସହି, କର୍ମରେ ଭଲ ମନ୍ଦ ନାହିଁ। ସତ୍ୟ କର୍ମରେ ଧର୍ମ ଅଛି, ଧର୍ମ କରିବ କର୍ମ ବାଛି।’ ନୀରବରେ କର୍ମ କରି ଚାଲନ୍ତୁ। କର୍ମ ଅନୁସାରେ ଫଳ ଅବଶ୍ୟ ମିଳିବ। ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବା ପାଇଁ ବ୍ୟସ୍ତ ହୁଅନ୍ତୁ ନାହିଁ, କେବଳ ଚୁପ୍ଚାପ୍ ଅପେକ୍ଷା କରନ୍ତୁ। ଯିଏ ଅନ୍ୟର ଆଖିରେ ଲୁହ ଦେଇଛି, ସିଏ ନିଶ୍ଚିତ କାନ୍ଦିବ। ଆଉ ଯଦି ଆପଣ ଭାଗ୍ୟବାନ ହୋଇଥିବେ, ତା’ ହେଲେ ଆପଣ ତାହା ନିଜ ଆଖିରେ ଦେଖିବେ। କାରଣ କର୍ମଫଳ ବଡ଼ ନିଷ୍ଠୁର। ସେ ନିିମିଷକରେ ରଙ୍କକୁ ରାଜା କରିଦିଏ ଆଉ ରାଜାକୁ କରିଦିଏ ଲଙ୍ଗଳା ଫକିର।